Kelebek Etkisi Nedir?

Kelebek Etkisi Nedir?

31 Mart 2018 0 Yazar: tugrul

( Bilimsel Bilgiler uygulaması ile paylaşıldı)

Kelebek Etkisi Nedir?

Kelebek Etkisi olarak adlandırılan olayı, Edward Lorenz 1963′ te hava durumuyla ilgili bir hesaplama yaparken buldu. Bu hesaplamada ilk olarak 0,506127 sayısını olayın başlangıç sayısı olarak ele aldı. 2. hesaplamada ise 0,506 sayısını başlangıç kabul etti. Yani iki sayı arasında binde bir oranında bir farklılık vardı. Yani bu oran, bir kelebeğin kanat çırpmasının oluşturduğu rüzgarla aynı olasılığı ifade ediyor. Ancak bu farka rağmen; süreç gerçekleşirken 2. hesaplamada kullanılan değer, sonuca ulaşıldığında çok farklı bir duruma neden oluyor. Yani sayılar birbirine çok yakın olmasına rağmen sonuçlarda farklılık oluyor.

Linear ( doğrusal ) sistemlerde, girdilerde bulunan çok ufak bir fark çıktılarda çok büyük farklara sebep olabiliyor. Yani bu durum, dünyanın bir ucundaki kelebeğin kanat çırpışının yarattığı rüzgarın, dünyanın başka bir bölgesinde kasırga oluşturması anlamına geliyor. Lorenz ortaya koymaya çalıştığı hava durumu tahmininde, bu etkiyi fark ediyor ve bu tahminde çok farklı değişkenlerin olduğunu ve çok karmaşık bir hal aldığını gözlüyor. Kısaca çok küçük olasılıklar bile çok farklı bir tahmine götürebiliyor. Bu yüzden ancak kısa vadeli hava durumu tahminleri yapılabilir teorisine varıyor. Bu durumu da genelliyor ve doğrusal sistemlerin gelecek tahminlerini sınırlandırıyor.

Kelebek Etkisi’ ni günlük yaşama uyarladığımızda da şu özlü söz akla geliyor: ” Bir çivi bir nalı, bir nal bir atı, bir at bir süvariyi, bir süvari bir bölüğü, bir bölük de bir ülkeyi kurtarır. ” Yani hayatta gerçekleşen her durum, yapılan her eylem değerlidir. Küçük gibi görünen durumlar, etki ettikleri olayları bambaşka bir hale büründürebilirler.

Örneğin aşağıdaki videoyu izleyerek kelebek etkisi hakkında anlatılmak isteneni daha iyi anlayabilirsiniz. Doğru öngörülmüş bir sistemde, 5 milimetrelik domino taşı yaklaşık 45 kilogram ağırlıkta mermerin devrilmesini sağlayabiliyor. Sitemde her domino taşının alanı bir öncekinin % 50 daha büyüğü olacak şekilde ayarlanmış.

Yazar: Gürkan DEMİRCİ