Koronavirus Nedir, Neye Sebep Olur, Nasıl Korunmak Gerekir?

Koronavirus Nedir, Neye Sebep Olur, Nasıl Korunmak Gerekir?

1 Şubat 2020 0 Yazar: tugrul

( Bilimsel İlginç Bilgiler uygulaması ile paylaşıldı)

Koronavirus Nedir, Neye Sebep Olur, Nasıl Korunmak Gerekir?

İnsan koronavirüsleri (CoV), soğuk algınlığı, Orta Doğu solunum sendromu (MERS-CoV) ve Şiddetli akut solunum sendromu (SARS-CoV) gibi ciddi çeşitli hastalıklara sebep olabilen geniş virüs ailesi olarak tanımlanır. Dünya Sağlık Örgütü, yeni koronavirus’un (nCoV), 2019’un sonlarına kadar insanlarda daha önce tanımlanmamış yeni bir tür olduğunu söylemektedir. İnsan koronavirüsü ilk olarak 1965’te keşfedilmiş, birçok soğuk algınlığı vakasını oluşturmuştur. Virüs adını taç benzeri şeklinden alır. Koronavirüsler hayvanlardan insanlara bulaşmaktadır. SARS-CoV misk kedilerinden insanlara bulaşır, araştırmacılar MERS-CoV türünün insanlara tek hörgüçlü develerden bulaştığından şüphelenmektedir.

Koronavirüslerin Çoğu Tehlikeli Değildir

Koronavirüsler tüm yaş gruplarını etkiler ve çoğu tehlikeli değildir. Genellikle sadece dinlenme ve reçetesiz ilaçlarla tedavi edilebilen burun tıkanıklığı, öksürük ve boğaz ağrısı gibi hafif semptomlara neden olurlar. Çoğu koronavirüs, aşağıdakiler de dahil olmak üzere diğer soğuk algınlığı virüslerinde olduğu gibi yayılır:

*Öksürme ve hapşırmayla, hava yoluyla
*Hasta olan birine dokunmak veya el sıkışmak gibi yakın kişisel temasla
*Üzerinde virüs bulunan bir nesneye dokunmak, sonra ağız, burun veya gözlere dokunmakla
ABD Hastalık Kontrol Merkezleri (CDC), ABD’de koronavirüs alan kişilerin genellikle sonbahar ve kış aylarında veya yılın herhangi bir zamanında enfekte olabileceğini söylemektedir. Çoğu insan, yaşamları boyunca bir veya daha fazla ortak insan koronavirüsü (229E, NL63, OC43 ve HKU1) ile enfekte olur.

Enfeksiyon Belirtileri

*Baş ağrısı
*Burun akması
*Ateş
*Öksürük
*Nefes darlığı
*Boğaz ağrısı
Şiddetli vakalar zatürree (pnömoni), akut solunum sendromu, böbrek yetmezliği ve hatta ölüme yol açabilir.

Yeni Coronavirüs (nCoV)

Dört koronavirüs suşu (türü) (229E, NL63, OC43 ve HKU1) tipik olarak şiddetli olmasa da, diğer üç suşun ölümcül olduğunu kanıtlanmıştır. Yeni bir koronavirüsün (nCoV olarak adlandırılır) neden olduğu bir solunum yolu hastalığı salgını ilk olarak Ocak 2020’nin başlarında Çin’in Hubei Eyaleti, Wuhan Şehrinde bildirilmiştir. Çinli sağlık yetkilileri, Çin’de nCoV ile binlerce enfeksiyona dikkat çekmiş ayrıca ABD de dahil olmak üzere çeşitli uluslararası yerlerde enfeksiyonların görüldüğü bildirilmiştir. Diğer koronavirüsler gibi, yeni koronavirüs belirtileri arasında ateş, solunum güçlüğü ve zatürre bulunur ve virüs kişiden kişiye temas yoluyla yayılır. Yetkililer tarafından Çin’de 81 ölüm ve yaklaşık 3.000 nCoV vakası olduğu doğrulamıştır. Çin hükümeti, yaklaşık 60 milyon insanı tercit altına alarak ve Çin’in Hubei eyaletindeki 15 şehre gidiş gelişleri yasaklayarak virüsü durdurmak için benzeri görülmemiş adımlar atmaktadır. Virüsün Wuhan’da bir gıda pazarında ortaya çıkmış olabileceği bildirilse de Dünya Sağlık Örgütü, koronavirüsün bu suşunun epidemiyolojisini, özelliklerini, nasıl iletildiğini ve kökenlerini tam olarak anlamak için ellerinde yeterli bilgi olmadığını söylemektedir.
Yeni koronavirüsün kuluçka dönemi hala bilinmemektedir. Ancak, Dünya Sağlık Örgütü sağ-lık görevlileri yaklaşık 14 gün olduğunu varsaymaktadır; insanlar kuluçka döneminde iken bulaştırıcı olup olmadığının emin değillerdir. Çin’deki veya bilinen nCoV vakalarının olduğu bölgelerdeki insanlar kendilerini korumak için aşağıda belirtilenler gibi bazı önlemler almalıdır.

*Hasta olan kişilerle temas edilmemelidir.
*Bir kağıt mendil içine öksürülmeli veya hapşırılmalı, kullanılmış mendiller hemen kapaklı bir çöp kutusuna atılmalıdır.
*Yüz maskesi takılmalıdır.
*Elleri en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalıdır.
*Hayvanlardan (canlı veya ölü), hayvan pazarlarından ve hayvanlardan (pişmemiş et gibi) elde edilen ürünlerden kaçınılmalıdır.
*Sabun ve su mevcut değilse alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanılmalıdır.
*Bardak, çatal, havlu ve yatak takımı gibi ev eşyaları virüsü olan biriyle paylaşılmamalıdır.

SARS-CoV

Diğer iki ölümcül koronavirüs SARS ve MERS’dir. Şiddetli akut solunum sendromu (SARS), ilk olarak Şubat 2003’te Asya’da bildirilen bir tür koronavirüsten kaynaklanmaktadır. Ayrıntılı araştırmalar, SARS-CoV’ün misk kedilerinden insanlara bulaştığını ortaya çıkarmıştır. Bulaşıcı doğası nedeniyle SARS, 32 ülkeye yayılan ve 8.459 kişiyi enfekte eden bir dünya salgını haline gelmiştir. SARS bulaşan birçok insanda zatürree gelişmiş ve yaklaşık 800 kişi öldü SARS sonucunda ölmüştür. SARS genellikle yüksek ateş (38 santigrat derece veya daha yüksek) ile başlar, baş ağrısı ve vücut ağrıları yol açar. Diğer belirtiler ishal ve hafif solunum sorunlarıdır. Yaklaşık bir hafta sonra, çoğu insanda öksürük ve sonunda pnömoni gelişir. Diğer koronavirüsler gibi SARS da kişiden kişiye temas yoluyla yayılır. Ancak CDC (ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri), SARS virüsünün hava veya hala bilinmeyen başka yollarla yayılabileceğini söylemektedir. İyi haber şudur ki, 2004 yılından bu yana kaydedilen herhangi bir SARS vakası olmamıştır.

MERS-CoV

Orta Doğu solunum sendromu (MERS), ilk olarak 2012 yılında Suudi Arabistan’da bildirilen bir koronavirüs türüdür. O zamandan beri ABD de dahil olmak üzere birçok ülkeye yayılmıştır. MERS-CoV ile enfekte olan çoğu insanda ateş, öksürük ve nefes darlığı gibi şiddetli solunum hastalıkları gelişir. Dünya Sağlık Örgütü, 2012’den bu yana 2.494 MERS vakası ve 858 ölüm bildirmiştir. MERS semptomları diğer koronavirüslere benzer ve şunları içerir:
*Ateş
*Öksürük
*Nefes darlığı
*Zatürre
*İshal

Araştırmalar, MERS’in kişiden kişiye temas yoluyla yayıldığını belirtmektedir ancak bazı kanıtlar tek hörgüçlü develerin de insanlarda MERS-CoV ve MERS enfeksiyonu kaynağı için önemli bir konakçı olduğunu göstermiştir. WHO (Dünya Sağlık Örgütü), virüsün hayvanlardan insanlara nasıl sıçradığı konusunda hala net değildir, ancak insan suşlarıyla aynı olan MERS suşları Mısır, Umman, Katar ve Suudi Arabistan dahil olmak üzere birçok ülkede develerden izole edilmiştir. Şu anda MERS için bir aşı yoktur ancak bilim insanları oluşturmaya çalışmaktadır. MERS’den korumanın en iyi yolları şunlardır:

*Elleri sık sık sabun ve suyla yıkamak
*Sabun ve su yoksa alkol bazlı el dezenfektanı kullanmak
*Öksürüldüğünde veya hapşırıldığında burnu ve ağzı bir mendille örtmek
*Gözlere, buruna ve ağıza yıkanmamış ellerle dokunmaktan kaçınmak
*Öpüşmek, bardak veya mutfak eşyalarını hasta kişilerle paylaşmak gibi kişisel temaslardan kaçınmak
*Sık dokunulan yüzeyleri ve kapı tokmağı gibi nesneleri dezenfekte etmek

Kaynakça:

https://health.howstuffworks.com
https://www.cdc.gov
https://www.bbc.com

Yazar: Müşerref Özdaş